'Als premier zou ik doortastender zijn'

Een nieuwe belastingverlaging of taxshift, deze keer uitsluitend voor werknemers. Daar zet de N-VA in aanloop naar de verkiezingen op in. 'De belastingdruk is nog veel te hoog', zegt kandidaat-premier Jan Jambon.

'Ja, ik wil nog altijd premier worden, zelfs al is het een hondenstiel', zegt voormalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) in een klein vergaderzaaltje van zijn partij in de Kamer. Van de grandeur van zijn kabinet aan de Wetstraat is geen sprake meer. Buiten een Vlaamse Leeuw en een N-VA-vlag is de ruimte kaal en leeg. 'Geel en zwart, meer kleuren heb je niet nodig', grapt de Vlaams-nationalist, die na het vertrek van de N-VA uit de federale regering naast Kamerlid ook opnieuw burgemeester van Brasschaat werd.

Op twee maanden voor de verkiezingen licht Jambon, die door zijn partij als kandidaat-premier naar voren wordt geschoven, voor het eerst een tip van de sluier van het sociaal-economische verkiezingsprogramma van de N-VA. De partij wil een verhoging van de laagste pensioenen en een nieuwe belastingverlaging. 'We voerden met de regering-Michel een taxshift door die eigenlijk een taxcut was. Dat is opnieuw de ambitie, want de belastingdruk is nog altijd heel hoog in ons land.'

Zou u als premier van Jambon I uw rol anders spelen dan huidig premier Charles Michel (MR)?

Jan Jambon: 'Jambon I. Dat klinkt precies als Prins Carnaval (lacht). We moeten op dezelfde assen werken, maar soms wat doortastender te werk gaan. Ik zou me bijvoorbeeld minder laten beïnvloeden door het middenveld. CD&V-vicepremier Kris Peeters ging daar heel ver in en Charles soms ook. In de Belgische politiek gaan ze er te snel van uit dat aan een akkoord van de sociale partners geen komma mag worden gewijzigd. Maar de vakbonden en werkgeversorganisaties zijn geen verkozenen. Zij moeten geen verantwoording afleggen aan het volk. Het primaat van de politiek is op bepaalde domeinen volledig weg en dat moet worden hersteld.'

Met de regering-Michel beloofde de N-VA het land sociaal-economisch op orde te zetten. Nu, op het einde van de legislatuur, blijkt dat het te weinig was.

Jambon: 'We hebben nooit de ambitie gehad om in één legislatuur alle problemen op te lossen. We hebben een aantal fundamentele dingen kunnen veranderen. Het overheidsbeslag is gedaald, de jobcreatie piekt en er waren nog nooit zo weinig werklozen. Het klopt dat we niet overal in zijn geslaagd. Het gat in de begroting is weliswaar kleiner geworden, maar nog niet weggewerkt. We willen in een volgende legislatuur het werk voortzetten. We moeten het gat in de begroting helemaal dichtrijden, het overheidsbeslag verder verlagen, de laagste pensioenen verhogen en de belastingen verlagen.'

Wat voor een belastinghervorming hebt u in gedachten?

Jambon: 'Voor bedrijven hebben we al heel wat inspanningen gedaan. De sociale bijdragen die ze betalen gingen naar beneden en de vennootschapsbelasting werd verlaagd. Voor hen hebben we een mooie job gedaan, al moeten we ook verder de administratieve lasten wegwerken. Voor werknemers is het werk nog niet af. Daar is een nieuwe belastingverlaging nodig.'

Het politieke debat ging de voorbije weken vooral over het klimaat, waar Groen electoraal van lijkt te profiteren...

Jambon: (onderbreekt) '...de groenen spelen in op de angst bij de mensen. Ik begrijp dat, want dat is wervend in een verkiezingscampagne, maar ik huiver daarvan. Het gevolg is dat kinderen 's nachts wakker worden met de vraag of alles binnenkort onder water gaat staan. Waar zijn we dan mee bezig?'

U verwijt Groen angst te zaaien over het klimaat, anderen vinden dat uw partij de mensen bang maakt over migratie. Doet u niet krek hetzelfde?

Jambon: 'Er wordt ons van alles verweten, dat kan er nog wel bij. Maar het klopt niet. Wij creëren geen angstpsychose. Angst linken aan migratie is iets wat het Vlaams Belang doet. Als wij de mensen bang zouden willen maken, hadden we na de aanslagen in Brussel wel uit een ander vaatje getapt. Dat hebben we heel bewust niet gedaan, want het past niet bij onze partij. Wat wij wel doen, is duidelijk stellen welke soort migratie voor ons kan en welke niet.'

De N-VA focust op ecorealisme. Is dat niet vooral een synoniem voor het vooruitschuiven van de problemen?

Jambon: 'Nee, het betekent dat we niet geloven in doemscenario's. Ook in het verleden waren er al onheilsprofeten, maar het is altijd het menselijk brein dat de problemen heeft opgelost. In plaats van alles zwaarder te belasten, van bedrijfswagens tot vliegen, zetten wij in op technologie. Kijk naar de staalproducent ArcelorMittal. In België is dat wellicht de grootste vervuiler, maar wereldwijd heeft het een van de properste fabrieken in zijn soort omdat het met de nieuwste en meest propere technologie werkt. Als we die zwaarder belasten, zoals Groen voorstelt, zal meneer Mittal ervoor kiezen om te vertrekken. Dan verdwijnen er 5.000 banen, terwijl ArcelorMittal ongetwijfeld kiest voor een plaats waar de normen een pak lager zijn. En wat is het nettoresultaat? De CO2-uitstoot stijgt wereldwijd.'

Als u blijft wachten op de technologische vooruitgang, zullen we volgens veel experts de opwarming van de aarde te weinig kunnen tegenhouden.

Jambon: 'De technologische ontwikkelingen zijn bezig en we moeten die verder ondersteunen. Ik geloof daar meer in dan in het verhaaltje van belasten, belasten, belasten. Als wij nieuwe technologieën kunnen helpen ontwikkelen, kunnen we de problemen wereldwijd helpen oplossen. Dat is uiteindelijk het enige dat werkt, want dit is een probleem van de hele wereld. Wij kunnen stoppen met alles, maar het procentuele effect op de wereldwijde CO2-uitstoot is er een van na de komma.'

Groen steekt haar nek uit door te pleiten voor het einde van de salariswagens. Wat stelt uw partij voor om de files weg te werken?

Jambon: 'Groen wil de bedrijfswagens zwaarder belasten. Wij geven de mensen de kans om hem in te wisselen voor cash of voor alternatieven. Dat is veel eerlijker. Los daarvan geloof ik niet dat je veel wagens van de weg haalt door de bedrijfswagens af te schaffen. Natuurlijk moeten we het openbaar vervoer verder uitbouwen, maar veel mensen hebben de auto gewoon nodig. Voor de files is er daarom maar één oplossing: infrastructuurwerken. En dat betekent helaas meer beton.'

Twee maanden geleden zei u dat onbestuurbaarheid een goede zaak zou zijn als het de trigger is om confederalisme door te voeren. Gaat u aansturen op die onbestuurbaarheid?

Jambon: 'Kijk naar de evolutie in Wallonië, waar links en extreemlinks almaar sterker worden. En kijk naar Vlaanderen, waar centrumrechts het grootste blok vormt. Met de PS, Ecolo en de PTB wordt het heel kwaad kersen eten. We sturen helemaal niet aan op onbestuurbaarheid, maar het kan wel een gevolg zijn van de verkiezingsuitslag. Onze oplossing daarvoor is confederalisme. Laat elk zijn ding doen in elk van de twee democratieën.'

Is het confederalisme een breekpunt? Of zijn jullie bereid opnieuw in een centrumrechtse regering te stappen die uitsluitend gaat voor sociaal-economische hervormingen?

Jambon: 'We trekken naar de kiezer met een programma waar het confederalisme deel van uitmaakt. Zondagavond 26 mei zullen we de analyse maken van de verkiezingsuitslag. Alles hangt af van de macht die de kiezer ons toebedeelt. Vraag me nu niet om breekpunten uit te spreken, want dat heeft geen enkele zin.'

Vijf jaar geleden focuste de N-VA ook sterk op confederalisme, maar kwam er niets van in huis. Hoe geloofwaardig bent u nog voor de Vlaams-nationalistische achterban?

Jambon: 'We hebben op zondagavond de uitslag geëvalueerd. Confederalisme was niet mogelijk, sociaal-economische hervormingen waren dat wel. Daarom hebben we voor die hervormingen gekozen. Dat is toch beter dan helemaal langs de kant te gaan staan?'

U sluit niet uit dat de N-VA opnieuw in zo'n scenario stapt?

Jambon: 'Ik doe daar geen uitspraken over. Ik ga nu niet zeggen welk deel van ons programma je eruit mag scheuren omdat we het niet gaan realiseren. We willen een zo groot mogelijk marktaandeel om zo veel mogelijk van onze punten binnen te halen. Daarna zien we wel.'

Wie gaat nog in zee willen gaan met de N-VA nadat de regering is gevallen over het migratiepact?

Jambon: 'Ik denk niet dat de andere partijen koste wat het kost een regering zonder ons in de steigers willen zetten. Uiteindelijk stelt elke partij zich dezelfde vraag: in welke constellatie kunnen wij het grootste deel van ons programma verwezenlijken? Ik denk bijvoorbeeld dat Open VLD zich beter heeft gevoeld in de regering waar wij deel van uitmaakten dan in de regering-Di Rupo. Of zij zo snel terug naar Di Rupo of de sp.a gaan lopen? Dat durf ik te betwijfelen. Hetzelfde met die zogenaamde blauw-groene as. Groen is niet meer de partij van Mieke Vogels, die heel ver wilde gaan op ecologisch vlak en in ruil bereid was mee te gaan in een centrumrechts economisch beleid. Vandaag is het sluitstuk van Groen voor elk van zijn fantaistische voorstellen een vermogensbelasting. Hebben de liberalen daar zin in? Ik betwijfel het.'

Sluit u Groen uit als coalitiepartner?

Jambon: 'We zijn altijd bereid om aan tafel te zitten, maar wij doen niet mee aan zotternijen als een vermogenstaks of een vermogenswinstbelasting, want dat leidt nergens toe. Ik ben burgemeester van Brasschaat en ben de Nederlanders heel dankbaar dat ze zo'n vermogenswinstbelasting hebben ingevoerd, want daardoor zijn er veel vermogende Nederlanders bij ons komen wonen. In Frankrijk zijn ook veel mensen gaan lopen omdat er wat typen dachten dat ze een vermogensbelasting moesten invoeren. Ze hebben die intussen weer afgeschaft omdat ze niet werkte.'

Sowieso is de kans groot dat jullie, net als in 2010, opnieuw tegenover PS-voorzitter Elio Di Rupo komen te staan. Wil de N-VA opnieuw met hem aan tafel?

Jambon: 'La reconquista is ingezet, zoals hij zei (lacht). De Franstaligen moeten in hun democratie bepalen welke richting ze uitwillen. De Vlamingen moeten in onze democratie hetzelfde doen. En dan zullen we uitzoeken of we die twee nog op de een of andere manier kunnen verbinden. We hebben geen zin in ellenlange onderhandelingen met Di Rupo. We willen wel praten, maar dan alleen om snel het confederalisme in te voeren.'

We kennen het antwoord van Di Rupo al: jamais.

Jambon: 'Voor de verkiezingen wordt wel vaker jamais gezegd. Later wordt daar vaak op teruggekomen. Charles Michel heeft ook gezegd dat hij nooit met de N-VA zou regeren. En kijk wat er is gebeurd.'

Drugs in Antwerpen

Antwerpen werd de voorbije weken opgeschrikt door explosies, uitgevoerd vanuit de drugswereld. Burgemeester Bart De Wever (N-VA) krijgt het verwijt dat zijn war on drugs een grote mislukking is. 'Dit is een fase waar we door moeten', zegt Jan Jambon. 'Met het stroomplan tegen de drugstrafiek (goedgekeurd toen Jambon nog minister van Binnenlandse Zaken was, red.) zetten we zoveel druk op het drugsmilieu dat dit soort dingen gebeurt. We moeten nu materiaal en middelen bijzetten om dit op te vangen. Maar wie dacht dat de drugswereld zich zomaar zou overgeven omdat de overheid ingrijpt, is naïef. De overheid moet nu duidelijk maken dat zij de baas is.'

Copyright © 2019 Mediafin - De Tijd